Oczami Wyobraźni

Evangelion_Ona

Ghost in the Shell (jap. 攻殻機動隊 - Kōkaku kidōtai) to japońska manga z gatunku science-fiction, stworzona przez Masamunego Shirowa.
W 1995 roku powstał na jej podstawie film pełnometrażowy, reżyserowany przez Mamoru Oshiiego. Filmowi poświęcono dużo uwagi z powodu użytych przy jego tworzeniu rewolucyjnych technik komputerowych. Muzykę w stylu klasycznym napisał Kenji Kawai.
W roku 2001 powstała kontynuacja mangi pod tytułem Ghost in the Shell 2: Man Machine Interface.
W roku 2002 zrealizowano telewizyjny serial anime, wykorzystujący postaci i świat z mangi, z muzyką Yōko Kanno. Serial otrzymał tytuł Ghost in the Shell: Stand Alone Complex; powstała też jego druga seria w 2004.
W roku 2003 została wydana manga pod tytułem Ghost in the Shell 1.5 Human - Error Processer obejmująca wydażenia pomiędzy Ghost in the Shell i Ghost in the Shell 2: Man Machine Interface.
W roku 2004 nakręcono kontynuację filmu, pod tytułem Ghost in the Shell II: Innocence (pol. Ghost in the Shell II: Niewinność). Warto nadmienić, że prace nad Niewinnością trwały dziewięć lat; produkcja ta była też jednym z nielicznych filmów animowanych prezentowanych w historii Festiwalu Filmowego w Cannes.
Ghost in the Shell w drugiej połowie lat 90. został wyemitowany w komercyjnej stacji telewizyjnej Canal+ z polskim tytułem Duch w pancerzu, jednakże polskie tłumaczenie tej wersji zawierało liczne błędy. 9 listopada 2005 roku, dziesięć lat po premierze filmu, anime ukazało się w Polsce na DVD nakładem magazynu „Kino Domowe”. Było to dość specyficzne wydanie, ponieważ zawierało zremasterowany obraz, trzy ścieżki dźwiękowe (japońska, angielska i polski lektor) oraz kilka wersji napisów, z czego napisy do wersji japońskiej wykonane zostały na podstawie fanowskiego fansubu, aby ustrzec się błędów w tłumaczeniu.

FABUA:
Akcja filmu przebiega w połowie XXI wieku, główną bohaterką jest Motoko Kusanagi, dowódca w tajnej organizacji Sekcja 9, specjalizującej się w zwalczaniu przestępczości wykorzystującej nowoczesne technologie. Kusanagi jest prawie całkiem zcyborgizowana, ludzki mózg w sztucznym ciele, zdolna do nadludzkich wyczynów.

Film jest utrzymany w stylu cyberpunkowym, podobnie do cyklu Neuromancer, Count Zero, Mona Lisa Overdrive Williama Gibsona, jednak skupia się bardziej na filozoficznych rozważaniach skutków połączenia człowieka i maszyny, wszechobeności sieci komputerowej i rozwoju sztucznej inteligencji, ze szczególnym uwzględnieniem tożsamości i niepowtarzalności człowieka. Kusanagi i jej koledzy stawiają czoła zarówno zewnętrznym zagrożeniom i zagadkom jak i wewnętrznym konfliktom dotyczącym ich tożsamości, bardziej maszynowej niż ludzkiej.

Nadrzędny wątek mangi i jedyny filmu to pościg za cybernetycznym przestępcą zwanym Władcą Marionetek, którego rzeczywista tożsamość jest nieznana. Popełnia on wiele przestępstw połączonych wspólnym sposobem działania, określanym jako ghost hacking. Ghost hacking to przejęcie kontroli nad umysłem człowieka. W trakcie rozwiązywania zagadki Władcy Marionetek staje się jasne, że nie jest to zwykły przestępca, ale autonomiczny projekt sztucznej inteligencji, stworzony przez ten sam rząd, któremu służy Sekcja 9. Władca Marionetek wyrwał się na wolność, aby zdobyć prawdziwe ciało i ludzką tożsamość. Kusanagi, początkowo sceptyczna, ostatecznie zgadza się pozwolić Władcy Marionetek połączyć się z jej świadomością, dzieli się swoim ciałem, co ma bez wątpienia wzbudzić jeszcze więcej pytań co do natury człowieka w świecie, gdzie ludzka świadomość nie jest już unikatowa.
Mangę charakteryzuje również wielka ilość przypisów i komentarzy samego Shirow, przybliżających tło technologiczne, socjologiczne i polityczne. W angielskim połączonym wydaniu wszystkich odcinków zajmują one ponad trzydzieści stron.
Druga część filmu[2005r.] (Inosensu: Kôkaku kidôtai) nie jest bezpośrednią kontynuacją Ducha w pancerzu. Akcja koncentruje się wokół śledztwa w sprawie serii morderstw popełnionych przez gynoidy (androidy płci żeńskiej). Głównymi bohaterami tej części zostają Batou i Togusa - partnerzy Motoko z Sekcji 9, którym - podobnie jak wcześniej Motoko - przyjdzie szukać odpowiedzi na pytania dotyczące człowieczeństwa i zagrożeń płynących z dokonującego się coraz szybszego postępu techniki. Podłoże anime stanowią m.in. nowela Tomorrow's Eve (autorstwa Auguste Villiers de L'Isle-Adam) z 1866 r. i Locus Solus Raymonda Roussela; Oshii czerpie też inspirację z licznych nurtów filozofii - Konfucjusza, Platona, Kartezjusza i in.

FILOZOFIA:
Ghost

Ghost, po polsku duch, oznacza tu esencję danej istoty, to co odróżnia człowieka od biologicznego robota. Niezależnie od tego ile ciała zostanie zastąpione mechanizmem lub elektroniką, istota pozostaje sobą tak długo jak duch jest nienaruszony.

Masamune Shirow zapożyczył swą koncepcję ducha z eseju o strukturalizmie Duch w maszynie Artura Koestlera. Słów Duch w maszynie użył po raz pierwszy Gilbert Ryle, parodiując paradoks konwencjonalnego dualizmu kartezjańskiego. Koestler, tak jak Ryle, sprzeciwia się temu dualizmowi i przedstawia umysł jako pochodną fizycznego stanu mózgu.

Również Shirow jest przeciwny dualizmowi w swoim dziele. Opierając się na idei Koestlera, Shirow rozszerza pojęcie ducha z cechy fizycznej do stanu lub zjawiska pojawiającego się w systemach o odpowiednim stopniu złożoności. Mózg jako taki jest tylko częścią całej sieci neuronowej, więc jeśli usunie się jakiś organ z ciała, to znikną nerwy a wskutek tego również duch. Chyba, że uda się wystarczająco dokładnie odtworzyć bodźce generowane przez ten organ przy użyciu mechanizmu lub elektroniki.

W Ghost in the Shell, Kusanagi odtwarza wszystkie bodźce produkowane normalnie przez ludzkie ciało, żeby podtrzymać istnienie swojego ducha. Przy próbie przenoszenia ducha z jednego ciała do innego, następuje zwykle porażka powodowana różnicami systemów lub brakami w protokole przesyłania. Władca Marionetek jest w stanie przetrwać połączenie z Kusanagi, gdyż jego ciałem jest informacja, stąd brak upośledzenia na poziomie materii.

Pozbawienie ducha
Jedną z konsekwencji takiego spojrzenia na rzeczywistość jest ostateczne rozstrzygnięcie problemu natura czy wychowanie. Kiedy przestępca zostaje oskarżony w świecie przyszłości stworzonym przez Masamunego Shirowa, najpierw przeprowadza się jego drobiazgowe badanie. Jeśli nastąpi odkrycie, że zbrodnię popełniono na skutek wady biologicznych lub elektronicznych elementów mózgu, to wada jest po prostu naprawiana a oskarżony zwalniany. Jeśli przestępstwo jest wynikiem działalności ducha osoby, to istnieje tylko jeden lek: usunięcie części mózgu odpowiedzialnej za komunikację z duchem, inaczej pozbawienie ducha (de-ghosting). Zapobiega to przyszłym przestępstwom.

Tachikoma/Fuchikoma
Tachikoma (nazwa Tachikoma używana jest w Stand Alone Complex, Fuchikoma pochodzi z mangi) to autonomiczne mini-czołgi wykorzystywane przez Sekcję 9. Ich konstrukcja zawiera bardzo elastyczną, zdolną do adaptacji sztuczną inteligencję, brakuje im natomiast wielu zabezpieczeń istniejących w innych robotach. Chociaż pozwala im to działać niestandardowo i zaskakująco, wymaga od członków Sekcji 9 pilnego ich śledzenia, żeby uniknąć rozwoju niepożądanych u nich emocji.
Założenie jest takie, że przewidywalne zachowanie powoduje przewidywalne problemy. Sekcja 9, jako organizacja potrzebuje zróżnicowania, a nawet organicznej słabości, żeby przetrwać. Maszyna, której wszystkie części reagują tak samo jest kruchym narzędziem.

Cyberbrain Warfare
Cyberbrain warfare – (wojna cybermózgów) to stosowanie ghost hackingu na skalę operacji wojskowych. Zaatakowanym ofiarom można zmienić odbierane bodźce zmysłowe lub całkowicie zniszczyć wspomnienia. Jest to przedstawiane jako naturalna konsekwencja połączenia elektroniki i komunikacji bezprzewodowej z ludzkim mózgiem. Pomimo ewidentnego ryzyka, nawet najbardziej paranoidalne postaci uzyskują z łączenia umysłów w sieć wystarczającą ilość korzyści, żeby stało się to dla nich koniecznością. Można wnioskować, że każda ścieżka, którą informacja dociera do mózgu może zostać wykorzystana do ghost hackingu.

Wpływy:
Film wywarł znaczący wpływ na twórczość science-fiction. Bracia Wachowscy przyznali, że ich najbardziej znany film Matrix, czerpał inspiracje z Ghost in the Shell. Przykłady:

* scena otwierająca z zielonymi symbolami jest bardzo podobna w obu filmach
* ujęcie agenta lądującego na dachu w scenie ucieczki Trinity jest prawie identyczne z ujęciem Kusanagi w czasie pościgu za pierwszą marionetką.
* Ujęcie Neo chowającego się za filarem w sekwencji walki w wieżowcu jest identyczne jak ujęcie Major w czasie walki z czołgiem.
* ujęcie w końcowej scenie pościgu Neo, który biegnie w kierunku hotelu.Po drodze Agenci oddają w jego stronę strzały na targu,te z kolei niszczą ustawione na straganie arbuzy.Ta sama sytuacja przydarzyła się Batou w scenie na targu w "Ghost in the shell".

W świecie rzeczywistym film miał wpływ na rozwój techniki aktywnego kamuflażu.
Na powstanie filmu Ghost in the Shell wpłynął film Pi Darrena Aronofsky'ego. W filmach podobieństwo występuje zarówno w filozofii jak i w obu występuje projekt 2501.

SŁOWNICZEK:
* Ghost hacking to fikcyjna czynność. W świecie Ghost in the Shell, wielu ludzi ma możliwość bezpośredniego podłączania swoich mózgów do rozmaitych sieci. Zasadniczo używa się firewalli, jednak czasami nie stają one na wysokości zadania, a zdolny włamywacz jest w stanie uzyskać bezpośredni dostęp do umysłu zaatakowanego. Można w ten sposób używać cudzych zmysłów, żeby rozpoznać sytuację bez narażania się. W Ghost in the Shell Sekcja 9 ucieka się czasem do tej metody. Bardziej szkodliwe rezultaty to możliwość zmiany pamięci.
* Projekt 2501 program opracowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych do działalności wywiadowczej i szpiegowskiej. Ma on dostęp do wszystkich baz danych na świecie. Dostęp do Wszechinformacji dał projektowi 2501 możliwość osiągnięcia stanu inteligentnej formy życia - jest to najwyższa apoteoza informacji, jaką można sobie wyobrazić. Tym łatwiej jest zrozumieć, iż ten kto posiada dostęp do tych informacji ma władzę nad światem. W filmie Ghost in the Shell Projekt 2501 jest narzędziem Ministerstwa Spraw Zagranicznych i jako Władca Marionetek grozi ujawnieniem szczegółów tajnych operacji szpiegowskich. Powstaje podwójne zagrożenie: nie tylko informacje zostaną upublicznione, ale także dostęp do nich zostanie odcięty z powodu dezercji Projektu 2501 - bytu stworzonego w oceanie danych. Dlatego korporacja, bo taką właśnie strukturę ma ministerstwo, mobilizuje wszystkie swoje siły, aby unicestwić Władcę Marionetek.

MOJA RECENZJA:
...Ghost in the shell - japoński film animowany z gatunku anime (zrodzonego z doświadczeń komiksu -mangi) stał się kamieniem milowym w historii science fiction i zarazem jednym z najdoskonalszych osiągnięć animacji. Jego pojawienie się w 1995 roku zatrzęsło światem kina. Od tego momentu nic już nie było takie jak przedtem. Widzowie i twórcy w ułamku sekundy zrozumieli, że szukając emocji związanych z przyszłością patrzyli dotąd w niewłaściwym kierunku: na zewnątrz Ziemi, w czeluść wszechświata, gdzie nie sięga jeszcze lot ziemskich rakiet i promów Discovery. Tymczasem nasza przyszłość już kłębi się... w Internecie, pośród połączonych w globalną sieć komputerów. Wielki Marshall McLuhan, twórca teorii "globalnej wioski", odetchnął zza grobu: nareszcie ludzie zrozumieli, że przyszłość ich świata uzależniona jest od wzajemnej komunikacji - to tutaj mieszkają anioły postępu i tu zrodziły się najpotworniejsze demony zagłady. Tutaj przecinają się nitki naszych losów...
...I oto mamy świat we władaniu komputerowego superwirusa. Świat, w którym rzeczywistość realna połączyła się z wirtualną w sposób doskonały, prawie nie do odróżnienia. Wyobrażam sobie, co czuli bracia Wachowscy, oglądając "Ghost in the Shell": w głowie najpierw im się rozjaśniło, potem ich olśniło, a wreszcie zrodził się z tego "Matrix". Nie byłoby "Matrixa", gdyby nie "Ghost in the Shell" Mamoru Oshii, jedna z najpiękniejszych i najinteligentniejszych wizji przyszłości, jakie stworzyło kino...

Podstawowe informacje o filmie:
Twórcy filmu

* Scenariusz: Kazunori Itô
* Reżyseria: Mamoru Oshii
* Projekty postaci: Hiroyuki Okiura
* Muzyka: Kenji Kawai, Brian Eno (finałowa piosenka)
* Producent: Production I.G
Głosy aktorów
Wersja oryginalna

* Atsuko Tanaka: Major Motoko Kusanagi
* Akio Ôtsuka: Batou
* Tamio Ôki: Aramaki, dyrektor Sekcji 9
* Iemasa Kayumi: Projekt 2501, czyli Władca Marionetek
* Kôichi Yamadera: Togusa
* Tesshô Genda: Nakamura, dyrektor Sekcji 6

Wersja angielska
* Mimi Woods: Major Motoko Kusanagi
* Richard Epcar: Batou
* William Frederick: Aramaki
* Abe Lasser: Władca Marionetek
* Christopher Joyce: Togusa
* Simon Prescott: Nakamura
* Michael Sorich: Ishikawa